پرتو فرابنفش چيست ؟
پرتو فرابنفش به طور روز افزون به جاي گاز کلر به عنوان ضد عفوني اوليه بخصوص ضدعفوني آبهاي تميز زير زميني با محتوي مواد آلي کم ، آب فرآوري صنعتي ، بويژه صنايع غذايي و نوشابه سازي و همچنين براي ضدعفوني پسابهاي فاضلاب بکار مي رود . براي فاضلاب ، اثر ضد عفوني کننده کافي است و همزمان از محصولات جانبي که ممکن است براي محيط زيست طبيعي خطرناک باشند نيز پرهيز شده است .

١-٢ - پرتو فرابنفش چيست ؟
نور فرابنفش جزيي از طيف الکترو مغناطيس است که بين اشعه ايکس و نور مرئي واقع شده است . بنابراين نور فرابنفش قابل ديدن نيست . فرابنفش با طول موجي بين ١٠٠تا ٤٠٠ نانومتر به Vacuum U.V. , UV-C , UV-B , UV-A (شکل ١ ) تقسيم مي شود . پرتو فرابنفش چندين کاربرد دارد . باند UV-A به عنوان جاذب حشرات در حشره کشهاي برقي بکار مي رود . UV-A در ترکيب با UV-B در لامپهايي که براي آفتاب سوختگي بکار مي رود ، استفاده مي شود . به منظور ضد عفوني کردن، UV-C و بخشي از UV-B بين ٢٠٠ و mm ٣١٥ بکار مي رود . اين باند مسئول خواص باکتري کشي پرتو فرابنفش است .

١- مزاياي کاربرد پرتو فرابنفش:
پرتو فرابنفش براي بسياري از کاربردهاي ضدعفوني نسبت به روشهاي شيميايي داراي مزاياي زير است :
- باکتري کشي و ويروس کشي موثر .
- تاثير فوري .
- هزينه هاي سرمايه گذاري و اجرایي کم .
- عدم مسموميت .
- نداشتن محصولات جانبي مضر .
- عدم افزايش جامدات محلول .
- نداشتن اثرات خورنده .
- عدم نياز به مراقبتهاي ايمني يا جابجايي مواد خطرناک .
- نداشتن باقيمانده پايدار .


٢- تاثير باکتري کشي پرتو فرابنفش:
پرتو فرابنفش برعليه کليه ميکروارگانيسم ها شامل باکتريها ، ويروسها ، قارچها ، کپکها ، مخمرها ، وجلبکهاي موجود در آب ، هوا و سطوح موثر است . نور فرابنفش با طول موج nm ٢٦٥ بيشترين اثر غير فعال سازي ميکروارگانيسم ها را دارد ، اما تمام طول موجهاي بين nm ٢٠٠ و nm ٣١٥ نيز داراي اثرند ( شکل ٢ ) اگر چه تمام ميکروارگانيسم ها ميتوانند بوسيله پرتوفرابنفش غير فعال شوند ، برخي از آنها نسبت به بقيه مقاوم ترند .

اصول ضد عفوني با پرتو فرابنفش آسيب هسته ژنيتکي سلول ، با از هم پاشيدن دی اوکسي ريبونوکلئيک اسيد(DNA‌) و ريبونوکلئيک اسيد(RNA) . نور UV-C در طول زنجيره وراثتي هر جا که بازهاي تيمين يا تيمين و اوراسيل مقابل هم قراردارند ، باعث برقراري پيوند بين اين بارها گشته و با تشکيل پيوند بين دو باز تيمين و يا تيمين - اوراسيل ، رشته هاي وراثتي قادر به نسخه برداري نخواهند بود . بنابراين توليد مثل ميکروارگانيسم خاتمه مي يابد . حساسيت DNA ميکروارگانيسم ها نسبت به نور UV-C بر اساس مطالعات مولمانز ( Muelemans ) تابع طول موج بوده و يک منحني توزيع نرمال نشان ميدهد . ( شکل ٢ )
علاوه بر طول موج nm ٢٦٥ مخرب DNA ، انرژي ساطع شده در طول موجهاي نزديک nm ٢٢٠ نيز براي ميکرووارگانيسم ها کشنده است . در اين طول موجها پروتئين ها و آنزيمهاي ميکرووارگانيسم نيز تحت تاثير قرار ميگيرند . پروتئين در ديواره سلولي ميکروارگانيسم يافت شده و براي زندگي آن حياتي است .