ازن
چيست ؟
اکثر مردم
ازن را با لايه محافظ اتمسفر که ما را
از پرتوهاي مضر خورشيد حفظ مي نمايد ، و يا بعنوان
يک آلاينده در سطح زمين مي شناسند. در واقع
ازن
در مه دود فتوشيميايي ناشي از آلودگي هوا وجود
دارد زيرا برخي از روند هايي که آلودگي ايجاد
ميکنند ،
ازن هم توليد ميکنند . همچنين ، تابش
آفتاب برروي آلاينده هاي صنعتي و اتومبيلها سبب
خارج شدن اتمهاي اکسيژن از ملکولهاي آلاينده هايي
مانند اکسيدهاي نيتروژن ، اسيد نيتريک ، دي اکسيد
سولفور و کربن مونواکسايد ميشود .
در همين حال اتمهاي آزاد اکسيژن با اکسيژن آزاد
موجود در هوا
ازن تشکيل ميدهد .
ازن فعال به
نوبه خود با همان آلاينده ها مجددا ترکيب شده و
آنها را با شکستن به آب ، دي اکسيد کربن ، نيتروژن
، گوگرد و اکسيژن خنثي ميکند . در نتيجه آلودگي
زياد منجر به غلظت هاي بالاي
ازن مي شود اما
ازن
اختصاصا مقصر اصلي نيست . از آنجايي که غلظت
ازن
داراي ارتباط مستقيم با غلظت آلاينده هاي شيميايي
موجود در مه دود فتوشيميايي است ، به عنوان ضريبي
براي کنترل آلودگي فضاي خارج از ساختمان بکار مي
رود . اين دليل سؤ تفاهمي است که در رابطه با
ازن
وجود دارد .
ازني که از طريق واکنشهاي فتوشيميايي
تشکيل شده و با ترکيبات شيميايي مه دود مخلوط شده
است ، معجوني خطرناک از سموم است و نبايد تنفس شود
. از طرف ديگر ، توليد غلظت هاي پايين
ازن براي
استفاده به عنوان تصفيه هوا و آب فوايد بسياري را
به انسانها ارائه نموده است .
ازن يکي از قوي ترين مواد گندزدا و بوبر طبيعي
است که به دانش بشري شناسانده شده است .
ازن (
اکسيژن فعال ) تنها بوها و مواد خطرناک را نمي
پوشاند بلکه آنها را در سطح ملکولي از بين مي برد
١- ازن
ازن (O3 ) آلوتروپ سه اتمي اکسيژن يا " اکسيژن
فعال " يا " اکسيژن سه ظرفيتي " يکي از اجزاي
طبيعي هوايي است که ما هر روزه تنفس ميکنيم .
ازن زماني تشکيل مي گردد که ملکولهاي اکسيژن (O2
) توسط پرتودهي فرابنفش خورشيد ، رعد و برق و قوس
الکتريکي به دواتم تفکيک مي شود . اتمهاي آزاد در
گروه هاي سه اتمي ترکيب مجدد شده و
ازن را پديد
مي آورند .
٢- غلظت مجاز
ازن
غلظت هاي متوسط
ازن بيرون از ساختمان در يک منطقه
يبن p pm ٥./. - ٣./. ميباشد. بيشترين سطوح طبيعي
موجود در کنار ساحل درياها ، جنگلها و مناطق
کوهستاني ، مکانهايي که مردم براي صرف تعطيلات و
رفع خستگي به آنها ميروند ، يافت مي شود . هواي
تازه و نيرو بخش پس از يک طوفان به همراه رعد و
برق بهاري بخاطر توليد طبيعي
ازن مي باشد. همينطور بوي خشک کن لباسشويي بهمين دليل است .
٣- ازن چگونه عمل ميکند؟
متاسفانه
ازن در محيطهاي درون ساختمان مدرن ما از
بين رفته است . اما آلاينده ها به قوت خود باقي
اند . ازن با سرچشمه بوها و مواد شيميايي نامطبوع
و خطرناک واکنش مي دهد . منابع آلاينده هاي
شيميايي که حدود ٩٩ درصد آنها از ملکولهاي سير
نشده تشکيل شده اند ، مي توانند با ملکولهاي اضافي
مانند ازن واکنش دهند ( دود سيگار با بيش از ٣٦٠٠
ترکيب شيميايي ، يک نمونه از آلايندههاست .) ملکول
فعال ازن آلاينده ها را سريعا به ملکولهاي پايه
اوليه مي شکندو در نتيجه آنها را خنثي مي کند .
ملکول ازن با دادن اتم اکسيژن سوم غير مزدوج خود
در روند شيميايي ، خود به اکسيژن معمولي تبديل
ميشود.
براي مثال فرمالدهيد ، که در تخته سه لا ،
کابينتها ، مبلمان ، دود سيگار ، پتوهاي نو ، پرده
هاي نو ، کاغذهاي ديواري ، قابها و ذرات چوب يافت
مي شود بصورت زير با
ازن واکنش ميدهد :
فرمالوئید +
ازن > دي اکسيد کربن + آب + اکسيژن
HCHO + 2O3> CO2 + 2O2
باکتريها ، کپکها و قارچها که توليد بوهاي نامطبوع
کرده و واکنشهاي حساسيتي و گاهي بيماري ايجاد مي
کنند ، در واکنش با
ازن از بين ميروند. غشا يا
پوسته خارجي اين ميکروارگانيسم ها گيرنده هايي
دارند که مانند آلاينده هاي شيميايي مي توانند
ازن را جذب کرده و منجر به نابودي آنها شود.
باکتري ، کپک يا قارچ بدون غشا يا پوسته محافظ از
بين مي رود . ويروسها نيز توسط
ازن از بين مي
روند .
٤- آيا ازن ايمن و بي خطر است ؟
تقريبا مانند هر چيز ديگر ، حتي اکسيژن ، چنانچه
در معرض مقادير زياد
ازن براي مدت زمان زيادي
قراربگيريد ميتواند خطرناک باشد. همانطور که اشاره
شد ، غلظتهاي طبيعي
ازن خارج از ساختمان در
محيطهاي پاک بين ppm ٥./. - ٣./. متغير است .
اداره غذا و دارويي آمريکا تنفس ppm ٥./. ، ٢٤
ساعته در روز را ايمن و بي خطر مي داند .اين يک
استاندارد محتاطانه است زيرا غلظت هاي طبيعي
ازن
اغلب به ppm ٦٥ ./. ،يعني ٢٥ درصد از محدوده عنوان
شده توسط اداره غذا و دارو ، ميرسد .
طبیعت، هنگام صاعقه
و یا بوسیله پرتو فرابنفش نور خورشید، ازن را
بوجود می آورد و از زمانی که کره خاکی تکوین یافته
از خصوصیات حیات بخش ازن و پرتو فرابنفش برای ضد
عفونی و کنترل جمعیت میکروارگانیسم ها و پالایش آب
و هوا استفاده می نماید، این ویژگیهای منحصر به
فرد، مبنای طراحی ژنراتورهای ازن است.
ازن یا اکسیژن فعال مولکوکی متشکل از سه اتم
اکسیژن است، گازی فعال، اکسید کننده ای قوی و یک
ضد عفونی کنننده واقعی است. ازن قابلیت کشتن و از
بین بردن کامل میکرو ارگانیسمهای مختلف، شامل
انواع باکتریها، قارچها، ویروسها، مخمرها، جلبکها
و... را داراست و یا اکسید کردن و حذف مواد خطرناک
و مضر مانند: فنلها و نیتراتها، اوره، آمینها،
سیانیدها و سموم کشاورزی و فلزاتی مانند منگنز،
آهن و... کاهش COD بسیار کار آمد و فعال است. مواد
آلاینده را می شکند و با عدم جایگذاری هیچگونه
مواد مضر، سمی و خطرناک، محیطی عادی از میکروب و
آلودگی را می افریند.
امروزه از گاز فعال ازن برای ضد عفونی آب و تصفیه
فاضلابهای شهری و صنعتی، شیرابه دفع زباله،
استخرهای شنا و پرورش آبزیان و... به دلیل عدم
توانایی مواد شیمیایی دیگر مانند کلر در حذف کامل
آلودگیهای میکروبی و تولید ترکیبات گوناگون خطرناک
و مضر همچنین تغییر در کیفیت ، طعم و مزه آب بویژه
در کشورهای صنعتی دنیا استفاده می شود.
استفاده از ازن محدود به صنعت آب و فاضلاب نیست و
از ازن برای بوزدایی و ضدعفونی هوا و محیط در
مکانهای مختلفی از جمله: سالنهای اجتماعات، دفاتر
کار، بیمارستانها، مهدکودکها، در بخشهای تولیدی
کارخانه های صنایع مختلف از جمله: صنایع غذایی،
شیمیایی، دارویی، پارچه، خمیرو کاغذ و نیز در
منازل برای شستشو و ضدعفونی می توان استفاده نمود.
گاز ازن در شستشو و بسته بندی مواد غذایی از جمله:
سبزیجات، میوه ها و گوشت سبب افزایش کیفیت محصول و
زمان ماندگاری آنها می شود، زیرا یکی از مشکلات در
مورد نگهداری مواد غذایی فساد آنها است که عمدتاً
بدلیل آلودگی میکروارگانیسمی است. ازن به معنای
واقعی نگهدارنده حیات است و اداره غذا و دارویی
آمریکا FDA در تاریخ 26 ژوئن 2001 کاربرد گاز ازن
را به عنوان یک ماده ضد باکتریایی در صنایع غذایی
تصویب نموده است.